Interview KAAN Architecten

Midden in Rotterdam Centrum komt een baken van licht en ruimte: Lumière. Een unieke locatie waar wonen, werken, winkelen en verblijven naadloos in elkaar overgaan. Voor dit project zijn de Rotterdamse familiebedrijven Manhave en VORM de samenwerking aangegaan met KAAN Architecten.

KAAN Architecten, een in Rotterdam gevestigd architectenbureau, wordt geleid door Kees Kaan, Dikkie Scipio en Vincent Panhuysen. KAAN heeft vele (internationale) iconen op zijn naam staan, waaronder het monumentale Dream House en de Zalmhaventorens II en III. Voor het ontwerp van Lumière is er gekozen voor gebruik van lichte materialen en kleuren, veel buitenruimte en groen.

We gaan het gesprek aan met Vincent Panhuysen, founding partner, en Aldo Trim, managing architect. Zij vertellen o.a. over de aansluiting met de monumentale omgeving, hoe Lumière een rol gaat spelen in de vergroening van de stad en de vele functies van dit nieuwe iconische gebouw.

Kunnen jullie meer vertellen over het concept achter Lumière?

Aldo: “Het wordt een grote functie-stapeling midden in het centrum van de stad. Op een klein stuk kun je genieten van een divers programma; een plek waar je o.a. kan slapen, werken en plezier kan beleven. Dit maakt het Lumière project ten opzichte van andere Nederlandse torens heel bijzonder. Het interessante is dat het van oorsprong het idee van Maaskant was om zo met de omgeving om te gaan. Maaskant zag voor zich dat mensen op dezelfde plek werken, wonen en beleven. Wij zetten in dit plan deze lijn voort.”

Vincent: “Van oudsher is de Kruiskade een heel belangrijke straat in Rotterdam. Het is zelfs een van de oudste straten van de stad. Het is de straat van cultuur en uitgaan, met als voorbeeld het Oude Luxor theater. Uiteraard zat hier de Lumière bioscoop gevestigd, waar de naam van het gebouw op is gebaseerd. Het is de enige straat in Rotterdam Centrum die zijn vorm heeft behouden na het bombardement. Na de wederopbouw werd het de achterkant van het nieuwe centrum. Gaandeweg heeft het wel weer meer ambiance gekregen, maar er liggen nog veel kansen.”

“Maaskant wilde van de Kruiskade een straat maken waar je alle functies door elkaar heen mengt. Dat zie je in het City House, winkelen met daarboven werken en daarboven weer wonen. Zo krijg je een dynamische wereldstad."

Hoe gaat Lumière eruitzien? En hoe past Lumière qua ontwerp in de omgeving?

Aldo: “De toren zelf staat heel rank in de stad en krijgt een plek in de Rotterdamse skyline. Langzaamaan richting de voet waaiert het uit, waar Lumière echt z’n plek zoekt in de locatie en de directe omgeving. Het staat met de voet op de Kruiskade, met de hoofdentree naar het atrium toe. Een belangrijke factor is de aansluiting met de monumentale omgeving. Onderin bij de voet fragmenteert het gebouw en neemt het de herkenbare architectuur aan die aansluit bij de wederopbouw. Op die manier sluit het mooi aan bij de Kruiskade, zoals het Hilton maar ook het City House en alle andere gebouwen die er rondom staan. Die gebouwen hebben allemaal een bepaalde opbouw die typisch was voor de jaren vijftig en zestig.”

“Enerzijds is Lumière een abstract, grootstedelijk gebouw, maar onderin wordt het steeds verfijnder. Op die manier ontstaan mooie terrassen, patio’s en een grote groene passage die heel genereus is en doorgang biedt aan het bestaande binnenhof. De woningen hebben heel veel buitenruimte en bewoners kunnen genieten van een royale plafondhoogte, wat bijzonder is in een hoogbouwproject. Dat zie je niet vaak. De woningen hebben terugliggende balkons, er zit een bepaalde dieptewerking in.”

Vincent: “We gaan het gebouw op zo’n manier plaatsen dat er overal heel veel licht blijft en alles goed zichtbaar blijft en de omliggende gebouwen in hun waarden blijven. De ruimtelijke kwaliteit transformeert van een expeditiehof naar een aangename verblijfsplek. De Lijnbaanhof zal toegankelijk blijven voor het publiek en er zal juist meer te beleven zijn.”

Op wat voor manier wordt er ruimte gecreëerd?

Aldo: “Het City House gaat een belangrijke rol spelen in de beleving op straatniveau. Nu heeft het City House winkels aan de Kruiskade geopend. Manhave heeft de intentie om de winkels ook naar het hof toe te gaan openen, aan de andere kant. Zowel Lumière als het City House gaan de oude Lijnbaanhof een impuls geven, met kwaliteit van leven, winkels en horeca. Het City House, de Lijnbaanflat en Lumière gaan op die manier echt een nieuwe ruimte scheppen.”

Speelde duurzaamheid een rol bij het ontwerp?

Aldo: “Met een bouwwerk van deze aard is de impact op het milieu helaas behoorlijk groot, door bijvoorbeeld de grote hoeveelheid materiaal en de constructie ervan. Daar ontkom je niet aan. De duurzaamheid van Lumière zit vooral in de toegevoegde waarde aan de stad en wat we doen met de plek eromheen. Wat nu nog een enigszins achtergebleven plek in het centrum is, wordt straks in één keer opgenomen in een grootstedelijke, bijna kosmopolitische sfeer die nieuw karakter aan de plek geeft. Duurzaamheid is voor ons dichtheid en veel functies combineren op één plek, waardoor er minder verkeer ontstaat.”

"Daarnaast is Lumière zo gebouwd dat het een tijdloos bouwwerk wordt, dat over 200 jaar nog goed functioneert. We kiezen bewust voor materialen die nu iets duurder zijn, maar langer mooi blijven en minder onderhoudskosten meegeven."

“Op de vele dakterrassen zal vergroening plaatsvinden. Daarmee spelen we in op een ecologische corridor die door de binnenstad gaat lopen. Al deze groene daken voorkomen hittestress en verhogen de biodiversiteit. Daarnaast voorkomen we verhoogde temperaturen door lichte kleurstellingen en lichte materialen te gebruiken. Veel studies tonen namelijk aan dat donkere gebouwen veel effect hebben op de temperatuur in de stad. Lumière zal ook veel waterberging bieden. Dat is overigens een van de doelstellingen vanuit gemeente Rotterdam: alle daken worden zo ingericht dat er waterberging op mogelijk is.”

“Nog een belangrijk aspect is dat de toren gemaakt is van een rigide betonnen constructie, maar uiteindelijk is het heel flexibel door middel van vooraf opgenomen sparingen. Hiermee kunnen over twintig jaar bijvoorbeeld andere woningen gemaakt worden, of hotels kunnen worden omgebouwd tot kantoren of andersom. Een grote plus is ook de verdiepingshoogte; samen met Manhave Vastgoed en VORM hebben we ingezet op een verdiepingshoogte van 3,25 meter in plaats van de voorgeschreven minimale verdiepingshoogte. Dit creëert de mogelijkheid om in de toekomst installaties aan te passen, woningen makkelijker te herindelen of in functie te wisselen. Dit is voor een hoogbouwproject wel echt uniek. Elke vloer is heilig, want met elke vloer krijg je inkomsten.”

Vincent: “Het mooie is dat Manhave voor hun huurders bouwt en nu al kijkt hoe ze het gebouw gaan gebruiken. Ze denken na over de kwaliteit dat het over 50 tot 100 jaar nog moet hebben. Lumière is een toren die op de toekomst is voorbereid.”

Hoe zorgt Lumière voor vergroening in de stad?

Vincent: “Ook Lumière speelt een belangrijke rol in de ecostructuur van de binnenstad. We werken samen met LOLA Landscape Architects voor dit project. Er zijn hoogtes gereserveerd voor groen en stabiele constructies, zodat je er op kan planten. Het gaat om biodiversiteit in onze gebouwde omgeving en het reduceren van hitte stress in onze steden."

Aldo: “Een belangrijk aspect van het ontwerp is de groene passage. Overdag is deze toegankelijk voor het publiek. Hierin zetten we groen in als begeleiding van passanten. Er zit een knik in de route en de bomen zijn de oriëntatiepunten in de ruimte. Op de terugliggende terrassen staat ook veel groen. Je loopt daardoor in de stad en deels in een getrapt landschap.”

Hoe ziet de programmering eruit van Lumière?

Aldo: “Het zal een van de meest diverse gebouwen van Rotterdam zijn, vergelijkbaar met De Rotterdam en het Groothandelsgebouw. Zoals ik eerder al aangaf is het een stapeling van verschillende functies; veel buitenruimte, kantoren, woningen, horeca en een maatschappelijk programma. Wat ook bijzonder is, is dat de bewoners op de top, in de grote glazen kroon, gemeenschappelijke multifunctionele ruimtes krijgen zoals een grote leefkeuken, werkplekken in een wintertuin en logievertrekken voor gasten.”

“Er is programma van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat. Door het hotel met bar is er 24/7 wat te beleven. En er komt een internationaal toprestaurant met terras op de hoek van de Kruiskade en Lijnbaan, dat publiekelijk toegankelijk is. Er is veel levendigheid op verschillende niveaus. We houden ook rekening met de scheiding tussen bewoners en toeristen. Iedereen kan samen komen in het atrium, maar het hotel is apart bereikbaar via de patio.”

Waarom is er gekozen voor de naam Lumière?

Aldo: “Het is vernoemd naar de voormalige Lumière bioscoop. Deze naam geeft een mooie aanleiding om ook iets met licht te gaan doen. Daarom zijn we de samenwerking aangegaan met lichtkunstenaar Arnout Meijer. Zeker in de avond zal er mooie verlichting zijn, wat verder zal gaan dan het standaard aanlichten van een gevel. Arnout zoekt manieren om de diepte van de toren te benadrukken met bijzondere verlichting. Hij heeft een idee hoe het zowel ‘s avonds als overdag werkt, door middel van bepaalde kleurstellingen in de materialisering van de gevel, zonder daarin de flora en fauna in de omgeving negatief te beïnvloeden. De zachte kleurtinten die in het daglicht ineens mooi spel geven ten opzichte van de hemelkleuren. Hij werkt niet met lichtkleur, maar met lichttemperatuur.”

Vincent: “We zien de naam Lumière ook wel als inspiratie om een heel lichtvoetig baken neer te zetten, precies op het scharnierpunt in de hoogbouwrug vanaf de Maas richting Central District. Met recht heet het Lumière, als een baken van licht en ruimte.”